Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε

Από τη δεκαετία του `80 και μετά, και πιο συγκεκριμένα μετά την τεράστια εκδοτική επιτυχία του Ονόματος του Ρόδου, του Ουμπέρτο Εκο, εμφανίστηκαν στους πάγκους των βιβλιοπωλείων πάμπολλα αστυνομικά μυθιστορήματα με ήρωες μοναχούς, παπάδες ή ειδικούς της τέχνης, οι οποίοι προσπαθούν να εξιχνιάσουν εγκλήματα που έχουν σχέση με σπάνιους πίνακες ή βιβλία, και όπου οι εγκληματίες δεν είναι άτομα του περιθωρίου, αλλά φιλότεχνοι και εκλεπτυσμένοι διανοούμενοι. Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του είδους αυτού είναι ο Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε, που γεννήθηκε στην Καρθαγένη της Κολομβίας το 1951. Όπως λέει ο ίδιος, κληρονόμησε από τον πάτέρα του - που ήταν αξιωματικός του εμπορικού ναυτικού - την αγάπη του για τα ταξίδια, και από τον παππού του μια αχανή βιβλιοθήκη 5,000 τόμων, με όλα τα αριστουργήματα της κλασικής λογοτεχνίας. Έτσι, ο Ρεβέρτε ανάμεσα στα 9 και στα 15 του χρόνια, καταβρόχθισε κυριολεκτικά όλα τα κλασικά μυθιστορήματα του 19ου και του 20ου αιώνα - Δουμά, Κόνραντ, Ντεφόε. Όταν τον έδιωξαν από το γυμνάσιο, επειδή χτύπησε ένα παπά-καθηγητή του, ο Ρεβέρτε μπαρκάρισε σε πετρελαιοφόρο στις αρχές της δεκαετίας του `70. Από το 1977 ξεκίνησε να εργάζεται ως δημοσιογράφος ισπανικών εφημερίδων, ενώ στη συνέχεια πέρασε στην ισπανική τηλεόραση. Εργάστηκε ως πολεμικός ανταποκριτής στα Βαλκάνια, και μάλιστα στη Βοσνία, πράγμα που διαφαίνεται στα βιβλία του, αφού η ψυχολογία των ηρώων του συχνά παραπέμπει σε μισθοφόρους και πολεμικούς ανταποκριτές.
Το πρώτο μυθιστόρημα του Ρεβέρτε που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα ήταν Ο Πίνακας της Φλάνδρας, από τις εκδόσεις Δελφίνι, που δυστυχώς δεν υπάρχουν πια. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο βιβλίο που περιπλέκει την ευρωπαϊκή ιστορία των χρόνων της Αναγέννησης, με τη συντήρηση των έργων τέχνης και το σκάκι. Μια συντηρήτρια έργων τέχνης αναλαμβάνει να καθαρίσει τον πίνακα ενός ήσσονος Φλαμανδού ζωγράφου, και ανακαλύπτει κάτω από δυο ιππότες που παίζουν σκάκι την κρυμμένη επιγραφή Ποιος Σκότωσε τον Ιππότη; Για να μπορέσει να ανακαλύψει το δολοφόνο, η ηρωίδα ζητάει τη βοήθεια ενός εξπέρ στο σκάκι, ο οποίος αρχίζει να παίζει ανάποδα την παρτίδα που εικονίζεται στον πίνακα - μια διαδικασία ιδιαίτερα δύσκολη, όπως ξέρουν οι ασχολούμενοι με το σκάκι. Ο Πίνακας της Φλάνδρας έχει μεταφερθεί έξοχα στον κινηματογράφο από τον Τζιμ ΜακΜπράιντ - σκηνοθέτη, εκτός των άλλων, των ταινιών Breathless, Great Balls of Fire και Big Easy - με τίτλο Uncovered, και προβάλλεται σχεδόν μια φορά εξάμηνο από την ΕΤ3. Το βιβλίο δυστυχώς δεν υπάρχει πια στα βιβλιοπωλεία μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα του στοκ των εκδόσεων Δελφίνι
Το δεύτερο βιβλίο του Ρεβέρτε που μεταφράστηκε στην Ελλάδα είναι η Λέσχη Δουμάς ή Η σκιά του Ρισελιέ, το οποίο μεταφέρθηκε πρόσφατα στον κινηματογράφο από τον Ρόμαν Πολάνσκι, υπό τον τίτλο η Ένατη Πύλη. Ο Λούκας Κόρσο, ένας ντετέκτιβ εξειδικευμένος στην έρευνα σπάνιων βιβλίων αναζητά στη Μαδρίτη, τη Λισσαβόνα και στο Παρίσι ένα χαμένο χειρόγραφο του Αλέξανδρου Δουμά από τους Τρεις Σωματοφύλακες [που ως γνωστόν ήταν τέσσερις, ο Άθως, ο Πόρθος, ο Αραμις και ο Ντ’Αρτανιάν]. Ταυτόχρονα, αναλαμβάνει να βρει και το μοναδικό αυθεντικό αντίτυπο ενός δεύτερου βιβλίου που λέγεται ‘Εννέα Πόρτες του Βασιλείου των Σκιών’, και το οποίο θεωρείται ότι κρύβει το μυστικό της επίκλησης του Σατανά. Κυνηγώντας τα δύο βιβλία, ο Κόρσο μπαίνει στο στόχαστρο σατανιστών, αδίστακτων βιβλιόφιλών, μοιραίων γυναικών που μοιάζουν σαν να βγήκαν από τις σελίδες του Δουμά. Δεν πρόλαβα να δω την ταινία του Πολάνσκι, αλλά διάβασα στις κριτικές ότι ο σκηνοθέτης παραλείπει την πλοκή που αφορά το χειρόγραφο του Δουμά και κρατάει μόνο τη σατανιστική έρευνα, πράγμα που δικαιολογεί ίσως την ομόφωνη απόρριψή της από τους κριτικούς.
Σχετικά πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη και το τελευταίο μυθιστόρημα του Ρεβέρτε, το Αίνιγμα της Σεβίλλης. Η υπόθεση είναι συναρπαστική: ένας χάκερ με το όνομα Εσπερινός σπάει τους κώδικες του Βατικανού και στέλνει μήνυμα στον προσωπικό υπολογιστή του Πάπα. Τον πληροφορεί ότι μια μικρή εκκλησία στη Σεβίλλη απειλείται με κατεδάφιση από τραπεζικούς κύκλους, και για να αμυνθεί αρχίζει και σκοτώνει τους εχθρούς της. Το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων του Βατικανού στέλνει στη Σεβίλλη ένα ιερέα-μισθοφόρο, τον Λορένθο Κουάρτ, για να διαλευκάνει την υπόθεση. Εδώ, στη σκιαγράφηση του Κουάρτ φαίνεται η εμπειρία του συγγραφέα από τη νοοτροπία των μισθοφόρων, όπου και αν ανήκουν αυτοί, στην εκκλησία ή στους αντάρτες των Βαλκανίων και της Λατινικής Αμερικής. Ο Κουάρτ, ένας σκληρός και ψυχρός, κατ’ όνομα άνθρωπος του Θεού, βρίσκεται αντιμέτωπος με τη σιωπή όλων των ενεχομένων στη μελλοντική κατεδάφιση της Κυρίας των Δακρύων - όπως λέγεται η εκκλησούλα - ή στην αποφυγή της κατεδάφισης αυτής.
Με τρομακτική οξυδέρκεια και παντελή έλλειψη ψευδαισθήσεων, ο Ρεβέρτε περιγράφει τους μηχανισμούς καταστολής της Καθολικής εκκλησίας, που ενδιαφέρεται περισσότερο για την ευημερία της επιχείρησης παρά για την ουσία της θρησκείας. Η κόντρα του Κουάρτ με τον ιδεολόγο παπά της Κυρίας των Δακρύων, τον πατέρα Πρίαμο Φέρρο, και τους υποστηρικτές του, μια πρώην μοναχή αναστηλώτρια της εκκλησίας, ένα νεαρό βοηθό του ιερέα και μια σαγηνευτική Σεβιλιάνα ευγενή, θα του ανοίξει άλλους δρόμους και θα του τσακίσει για τα καλά την πανοπλία του σταυροφόρου-πολεμιστή ιερέα που κουβαλάει στην ψυχή του. Ένα καταπληκτικό μυθιστόρημα στο οποίο εμπλέκονται χάκερ και ηλικιωμένες δέσποινες της ξεπεσμένης σεβιλιάνικης αριστοκρατίας, καρικατούρες μπράβων και μοιραίες γυναίκες, πρώην καλόγριες και τραπεζίτες-καρχαρίες, πειρατές του περασμένου αιώνα και ταυρομάχοι. Για όσους αγαπούν τα αστυνομικά μυθιστορήματα με λιγότερη δράση και περισσότερη ευρωπαϊκή ατμόσφαιρα και καλλιέργεια, και λατρεύουν τον Εκο, τον Ιταλο Καλβίνο και το φλαμένκο. Και τα δυο μυθιστορήματα, η Λέσχη Δουμάς και το Αίνιγμα της Σεβίλλης, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη σε εξαιρετικά προσεγμένες μεταφράσεις του Δημήτρη Δημουλά.
Χίλντα Παπαδημητρίου