Οι πρώτοι που έδωσαν νόημα στην έννοια ‘παραγωγός’, όπως την εννοούμε σήμερα, ήταν οι Jerry Leiber και Mike Stoller. Αυτός όμως που ανήγαγε τον παραγωγό σε auteur, σε δημιουργό με άποψη δηλαδή, ήταν αναμφισβήτητα ο Phil Spector, ο άνθρωπος που πήρε τα απλά τρίλεπτα τραγουδάκια της pop, και με τη ‘Βαγκνερική’ του προσέγγιση, τα μετέτρεψε σε μικρές συμφωνίες για εφήβους.
Ο νεοϋορκέζος Phil Spector μετακόμισε με τη μητέρα του στο Λος Άντζελες σε ηλικία δώδεκα χρονών, μετά το θάνατο του πατέρα του. Ως έφηβος, συμμετείχε σε τοπικά jazz σύνολα, ενώ το 1957, γνωρίστηκε με τον Marshall Lieb, κι άρχισαν να γράφουν τραγούδια μαζί. Οι δυο τους μαζί με την Annette Bard έφτιαξαν το 1958 τους Teddy Bears, ένα φωνητικό τρίο που εκτοξεύθηκε στην κορυφή του Αμερικανικού και του Βρετανικού Top-10 με την πρώτη παραγωγή του Spector, ‘To Know Him is to Love Him’iii. Μετά την αδυναμία των Teddy Bears να επαναλάβουν την επιτυχία τους, ο Spector αποφάσισε να μπει στη δισκογραφική βιομηχανία από άλλη πόρτα. Πλησίασε τους ανεξάρτητους παραγωγούς Lester Sill και Lee Hazlewood και τους έπεισε να συνεργαστούν. Οι δυο παραγωγοί τον έστειλαν στη Νέα Υόρκη για να δουλέψει με τους μυθικούς συνθέτες και παραγωγούς Jerry Leiber και Mike Stoller. Μαζί με τον Leiber, o Spector έγραψε το ‘Spanish Harlem’, μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του 1960, για τον Ben E. King, ενώ ο Spector έπαιξε επίσης το break της κιθάρας στο ‘On Broadway’ των Drifters. Όταν προσελήφθη σαν παραγωγός της Dunnes Records, πέτυχε μία ακόμα τεράστια επιτυχία, το ‘Corinna, Corinna’ του Ray Peterson. Εκείνη την εποχή πια εργαζόταν σαν ανεξάρτητος παραγωγός και για την Atlantic. Μετά από μια σειρά επιτυχιών για τον Gene Pitney (Every Breath I Take), τον Curtis Lee (Pretty Little Angel Eyes), τις Paris Sisters (I Love You How You Love Me), όλες το 1961, έφτιαξε μαζί με τον Sill την ανεξάρτητη εταιρεία Philles, στην οποία υπέγραψε το φωνητικό γυναικείο συγκρότημα των Crystals.
Στη Philles για πρώτη φορά βάζει ο Spector σε εφαρμογή το μεγαλεπήβολο σχέδιό του, για τη δημιουργία του ‘Ηχητικού Τείχους’, του γνωστού ως ‘Wall of Sound’ ή Spectorsound. Για να δημιουργήσει το ‘Wall of Sound’, ο Spector στρίμωχνε σε ένα μικρό στούντιο μια πληθώρα μουσικών, τρία πιάνο, πέντε κρουστά, ολόκληρες ορχήστρες εγχόρδων, πολλαπλά σετ από ντραμς και αλλεπάλληλα μπάσα και πνευστά.. Καθισμένος ο ίδιος πίσω από την κονσόλα, πρόσθετε τον ένα ήχο πάνω στον άλλο, τη μια ηχητική έκρηξη μετά την άλλη, το ένα ηχητικό εφέ πάνω στο άλλο, μέχρι το σημείο όπου το τραγούδι έπαυε να μετράει, ο τραγουδιστής και η ερμηνεία του έχαναν τη σημασία τους, και το μόνο που ενδιέφερε ήταν ο ήχος του Spector, το Spectorsound. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της pop, που ο καλλιτέχνης, οι μουσικοί, οι κονσόλες του ήχου και οι τεχνικοί γίνονταν το εκφραστικό μέσο ενός παραγωγού, που είχε ένα καθαρά δικό του δημιουργικό όραμα. Η ηχογράφηση έγινε κι αυτή μέρος της δημιουργικής διαδικασίας, διότι ο Spector είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί το στούντιο ως ‘όργανο’ ii. Μέχρι τον Spector, οι παραγωγοί ήταν μεσάζοντες ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τους τεχνικούς, από αυτόν και μετά έγιναν οι ίδιοι καλλιτέχνες, με ακτινοβολία και απήχηση ανάλογη των rock star. Φτιάχνοντας τη δική του εταιρεία, ο Spector απέκτησε μια δημιουργική ελευθερία ανήκουστη μέχρι τότε και κατάφερε να υλοποιήσει το σύνθημά του, ‘Tomorrow’s Sound Today’. Στις ηχογραφήσεις του χρησιμοποιούσε μια φουρνιά εξαίρετων session μουσικών, οι οποίοι αφού μαθήτευσαν κοντά του, ακολούθησαν κι οι ίδιοι επιτυχημένες σταδιοδρομίες σαν μουσικοί ή παραγωγοί: ο Dr John, o Leon Russell, o Hal Blaine, o Harold Battiste, o Jack Nitzsche, ο Sonny Bono, o Hal Blaine - για να αναφέρουμε μερικούς μόνο.
Με τη χρήση του ‘Wall of Sound’, ο Spector πετυχαίνει το ένα ρεκόρ πωλήσεων μετά το άλλο: ‘He’s a Rebel’, ‘Da Doo Ron Ron’ και ‘Then He Kissed Me’ με τις Crystals, ‘Be My Baby’, ‘Baby I love You’ και ‘Walking in the Rain’ με τις Ronnettes, ‘You’ve Lost that Lovin’ Feelin’’ και ‘Unchained Melody’ με τους Righteous Brothers, και πολλές ακόμα με την Darlene Love και τους Bob B. Soxx and the Blue Jeans. Κι όλα αυτά στο διάστημα 1961-1964, μέσα μια τριετία δηλαδή.
Φτάνοντας στο 1966, η τεράστια και ταχύτατη επιτυχία του Spector, σε συνδυασμό με την αλαζονεία και την εκκεντρικότητά του, του δημιούργησαν μια στρατιά φανατικών εχθρών στη δισκογραφική βιομηχανία. Μέχρι τότε, οι μόνοι νεαροί που τους επιτρεπόταν η επιτυχία στο χώρο, ήταν οι τραγουδιστές-ανδρείκελα, άτομα που δεν είχαν δικαίωμα να εκφράζουν απόψεις περί μουσικής - αν υποθέσουμε ότι είχαν τέτοιες. O Spector ήρθε από το πουθενά, ήταν κοντός (1,50 με ανάταση), άσχημος, σνομπ και αναθεματισμένα ταλαντούχος. Κανένας δεν μπορούσε να του συγχωρέσει την αστραπιαία άνοδό του. Έτσι λοιπόν, όταν το 1966 ηχογράφησε το κομμάτι που ο ίδιος θεωρούσε αποκορύφωμα της σταδιοδρομίας και της παραγωγικής του άποψης, το ‘River Deep, Mountain High’, με τον Ike και την Tina Turner, δεν περίμενε την τρομακτική αποτυχία του στις ΗΠΑ iii, και το θρίαμβο των εχθρών του. Απογοητευμένος, κλείστηκε στην τεράστια έπαυλή του, στο Χόλιγουντ, και παρέμεινε εκεί όλη την υπόλοιπη δεκαετία iv. Από το σπίτι του ξαναβγήκε πια το 1969 v, για να κάνει το remix του τελευταίου άλμπουμ των Beatles, ‘Let It Be’. Η συνεργασία του με τους Beatles συνεχίστηκε μετά τη διάλυσή τους, αφού έκανε τη συμπαραγωγή του Imagine του Lennon, του All Things Must Pass του Harrison, επέβλεψε την παραγωγή του Κονσέρτου για το Μπανγκλαντές, και ασχολήθηκε με τις στούντιο πλευρές του Some Time in New York City, του Lennon και της Yoko Ono. Στα τέλη της δεκαετίας του `70, και μετά από δύο σοβαρά αυτοκινητικά ατυχήματα, δούλεψε με την Cher, τον Dion, τον Harry Nilsson και την Darlene Love, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία πια. Η τελευταία γνωστή παραγωγή του είναι το Death of a Ladies Man του Leonard Cohen και το End of the Century των Ramones. Έκτοτε, εκτός από τις δικαστικές διαμάχες του εναντίον των Leiber-Stoller και την ένταξή του στο Rock’N’Roll Hall of Fame, το 1989, κανένας δεν γνωρίζει πια με τι ασχολείται ο Phil Spector.
O Nick Cohn, στο βιβλίο του Awopbopaloobop Alopbamboom, εκφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη για την απομάκρυνση του Spector από τον κόσμο. Μέχρι τον Spector, η δισκογραφία ήταν μια δουλειά για μεσήλικες, μια επιχείρηση που απαιτούσε την ‘πείρα’ των επαγγελματιών` από εκεί και πέρα, έγινε μια δουλειά που μπορούσε να την κάνει κι ένας νεαρός και να γίνει εκατομμυριούχος - αρκεί φυσικά να ήταν ταλαντούχος. Από την άποψη αυτή, ο Spector θεωρείται σημαντικός και για τη γενιά των hippies που τον ακολούθησαν, παράγοντες της οποίας υπήρξαν αρκετοί από τους session μουσικούς του. Όμως, όταν είσαι εικοσάρης, έχεις κερδίσει εκατομμύρια και έχεις υλοποιήσει το όραμά σου, όταν βλέπεις να σε ξεπερνάει μια καινούργια φουρνιά μαθητών σου - οι Beatles, οι Rolling Stones και τα υπόλοιπα γκρουπ της Βρετανικής εισβολής, όταν παύεις να είσαι εσύ ο νεότερος, ο πιο ρηξικέλευθος, ο πιο έξαλλος, τι κάνεις τα υπόλοιπα πενήντα χρόνια της ζωής σου; O Spector φρικάρισε απλώς και κλείστηκε δια βίου στο κατασκότεινο παλάτι του.
Τα Πέντε σημαντικότερα Τραγούδια του:
- He’s A Rebel (Crystals, 1961)
- Be My Baby (Ronnettes, 1963)
- You’ve Lost That Lovin’ Feelin’ (Righteous Brothers, `64)
- River Deep, Mountain High (Ike and Tina Turner, `65)
- My Sweet Lord (George Harrison, `70)
Χίλντα Παπαδημητρίου
i Ο τίτλος προήλθε από την επιγραφή που υπήρχε στον τάφο του πατέρα του Spector.
ii Πράγμα που μιμήθηκαν και οι Beatles, φανατικοί θαυμαστές του, στα τέλη της δεκαετίας του `60.
iii Το τραγούδι, αντίθετα, γνώρισε τεράστια επιτυχία στη Μεγάλη Βρετανία.
iv Η μόνη του απασχόληση ήταν να βασανίζει τη σύζυγό του Ronnie, την επικεφαλής των Ronnettes. H Ronnie περιγράφει τις ανατριχιαστικές εμπειρίες της στο αυτοβιογραφικό βιβλίο ‘Be my baby’.
v Ο Spector εμφανίστηκε στο Easy Rider, στο ρόλο ενός εμπόρου ναρκωτικών.