Rock Around the Clock

Elvis Presley was bigger.

Chuck Berry was better.

But Bill Haley was first.

Όλοι οι ιστορικοί του rock’n’roll συμφωνούν: το ‘(We’ re Gonna) Rock Around the Clock’ δεν είναι ο πρώτος δίσκος rock’n’roll που ηχογραφήθηκεi, είναι όμως αυτός που αποτελεί το ορόσημο μιας καινούργιας εποχής, μιας καινούργιας μουσικής και μιας καινούργιας κουλτούρας. Με το ‘Rock Around the Clock’, μοιάζει να παίρνει οριστικά τέλος η μεταπολεμική κατάθλιψη, καταγράφεται καθαρά στο συλλογικό ασυνείδητο της Αμερικής και ολόκληρου του κόσμου το rock’n’roll ως νέο μουσικό είδος και ξεσπά το φαινόμενο της ‘νεανικής κουλτούρας’. Για πρώτη φορά στην ιστορία, οι νέοι εκφράζουν τόσο έντονα τη διαφορά τους από τους γονείς τους και τις αξίες τους, και δημιουργούν μια καινούργια τάξη, θα μπορούσαμε να πούμε, από οικονομική, πολιτιστική και ηθική άποψη.
Όπως γράφει ο Harry Sumrall, στο βιβλίο του ‘The Pioneers of Rock and Roll’, ο Bill Haley δεν ήταν ούτε ο καλύτερος, ούτε ο σπουδαιότερος: απλώς, ήταν ο πρώτος, ο τυχερός που βρέθηκε στο κατάλληλο σημείο, την κατάλληλη στιγμή. Δεν πληρούσε καν τις προϋποθέσεις για να γίνει ο ‘μπαμπάς’ του rock’n’roll: ήταν ένας βετεράνος τραγουδιστής του country swing, τριαντάρης, παντρεμένος με τέσσερα παιδιά, και σαχλή εμφάνιση. Προσέξτε το παχουλό του προσωπάκι και το τσουλούφι του, σαν να τον έγλειψε αγελάδα, στις ταινίες Rock Around the Clock και Don’t’ Knock the Rock! Δεν είναι να απορεί κανείς που ήδη από το 1958 και μετά, ήταν ξεπερασμένος και δεν κατάφερε ποτέ να κάνει άλλη επιτυχία. Το προσκήνιο είχαν καταλάβει πια ο Chuck Berry, o Little Richard, o Jerry Lee Lewis, o Elvis Presley και ο Buddy Holly.

Πως o Yodeling Bill Haley έγινε ο ‘μπαμπάς του rock’n’roll’
Ο Haley γεννήθηκε στο Μίσιγκαν, το 1925, σε ένα καθαρά μικροαστικό περιβάλλον, από το οποίο το έσκασε στα δεκαπέντε του χρόνια, για να γίνει τραγουδιστής της country. Το πρώτο του συγκρότημα λεγόταν Downhomers, και έπαιζαν ένα είδος western swing, ο ίδιος δε ήταν γνωστός ως ο Ramblin’ Yodeling Bill Haley. Στη συνέχεια, ο Haley δούλεψε σαν disc jockey στο σταθμό WPWA της Φιλαδέλφεια, ενώ παράλληλα δημιούργησε τους Four Aces of Western Swing, τους οποίους μετονόμασε το 1949 σε Saddlemen. Τότε, κατά τις γραφές του rock’n’roll, κάποιος συνάδελφός του disc jockey, του είπε, ‘Εσύ, με το όνομα που έχεις, θα έπρεπε να ονομάσεις το συγκρότημά σου Κομήτες’. Η ιδέα άρεσε στον Haley, και το 1953 γεννήθηκαν οι Comets του Billy Haley.ii
Η δισκογραφική σταδιοδρομία του Bill Haley ξεκίνησε ουσιαστικά με τους Saddlemen, όταν υπέγραψαν συμβόλαιο με τον Dave Miller, ιδιοκτήτη των ανεξάρτητων εταιρειών Holliday και Essex, στη Φιλαδέλφεια. Ο Haley συνέχιζε να προτιμά τις country μπαλάντες με στοιχεία dixieland και swing (στο ύφος του Bob Willis), o Miller όμως τον έσπρωχνε σε διασκευές τραγουδιών R&B. Το 1952, ηχογράφησε το ‘Rocket 88’, ενώ αργότερα την ίδια χρονιά, με τους Comets πια, ηχογράφησαν το ‘Rock the Joint’. Η επιτυχία όμως ήρθε το 1953, με το ‘Crazy, Man, Crazy’, που ήταν δική του σύνθεση, και είναι ο πρώτος rock’n’roll δίσκος που ανέβηκε στο γενικό κατάλογο των επιτυχιών του Billboard. Τότε, τον πλησίασε ο συνθέτης της Tin Pan Alley, Jimmy Myers, και του έδωσε ένα τραγούδι που είχε γράψει μαζί με τον Max Freeman. Το τραγούδι ήταν το ‘Rock Around the Clock’iii, η ώρα του όμως δεν είχε φτάσει ακόμα.
O Bill Haley ενθουσιάστηκε με το τραγούδι, κι άρχισε να το παίζει στις συναυλίες του, με μεγάλη επιτυχία. Όταν όμως πήγε στο στούντιο να το ηχογραφήσει, o David Miller, ο ιδιοκτήτης της Essex, του το αρνήθηκε κατηγορηματικά, διότι ήταν στα μαχαίρια με το συνθέτη του, τον Myers. Ο Myers έδωσε το τραγούδι στην τοπική μπάντα των Sonny Dae and his Knights, με περιορισμένη επιτυχία, ενώ στη συνέχεια, το ηχογράφησε και ο ίδιος σε μια big band εκτέλεση, υπό το όνομα Jimmy DeKnight and His Knights of Rhythm. Ο Haley αναγκάστηκε να περιμένει να λήξει το συμβόλαιό του με την Essex, για να μπορέσει να το ηχογραφήσει τελικά.

Στις 12 Απριλίου 1954 γεννιέται επισήμως το rock’n’rolliv
Χάρη στον Myers, o Bill Haley και οι Comets υπέγραψαν το 1954 συμβόλαιο με την Decca. Την πρώτη τους ηχογράφηση ανέλαβε ο βετεράνος παραγωγός Milt Gabler, και στις 12 Απριλίου του 1954, κλείστηκε για την ηχογράφηση ένα παλιό κλαμπ της Νέας Υόρκης, το Pythian Temple, που είχε μετατραπεί σε στούντιο. Στον Gabler, που είχε δουλέψει χρόνια σαν παραγωγός του Louis Jordan, δεν άρεσε καθόλου το ‘Rock Around the Clock’, έτσι το κομμάτι κατ’ απαίτησή του ηχογραφήθηκε ως B-side, με A-side το ‘Thirteen Women’v. Κανένας από την Decca, δεν πίστευε στο ‘Rock Around the Clock’, το οποίο κυκλοφόρησε ως ‘country boogie, fox-trot’, στις 29 Μαΐου 1954, και το διαφημιστικό βάρος έπεσε στο ‘Thirteen Women’. O Bill Haley όμως δεν είχε το ερμηνευτικό χιούμορ του Louis Jordan για να τραγουδήσει ένα τόσο αμφιλεγόμενο τραγούδι σαν το ‘Thirteen Women’, και το κομμάτι αφού ανέβηκε για μια βδομάδα μόνο στο Top 40, στη θέση 23, στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Ο Haley με τους Comets το ξέχασαν και ηχογράφησαν μια λευκή και σεμνή διασκευή του ‘Shake Rattle and Roll’, του Big Joe Turner, με αρκετά μεγάλη επιτυχία. Το Billboard μάλιστα τους αποκάλεσε ‘the Nation’s Rockingest Rhythm Band’ Ο Myers, απογοητευμένος από την έλλειψη ανταπόκρισης στο τραγούδι του, γέμισε κατά δήλωσή του ένα φορτηγό με αντίτυπα του ‘Rock Around the Clock’, και άρχισε να τα μοιράζει σε dj και ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ταυτόχρονα, έστειλε διακόσια κομμάτια σε γνωστούς και φίλους του στο Χόλιγουντ.
Στα τέλη του 1954, ο Myers, άλλως γνωστός ως Jimmy DeKnight, διορίστηκε τεχνικός μουσικός σύμβουλος στο γύρισμα μιας ταινίας που στηριζόταν στο βιβλίο του Evan Hunter, ‘The Blackboard Jungle’. Την άνοιξη του 1955, η MGM έβγαλε στους κινηματογράφους τη ‘Ζούγκλα του Μαυροπίνακα’, σε σκηνοθεσία του Richard Brooks και με πρωταγωνιστές τον Glenn Ford, τον Vick Morrow και τον Sidney Poitier. Ήταν η ιστορία ενός προοδευτικού καθηγητή που έρχεται αντιμέτωπος με τη βία των μαθητών του στο τεχνικό γυμνάσιο μιας υποβαθμισμένης περιοχής. Στους τίτλους της ταινίας, ο Myers κατάφερε να βάλει το ‘Rock Around the Clock’. The rest is history, όπως λένε. Το τραγούδι απογειώθηκε ξανά στους καταλόγους των επιτυχιών τον Ιούλιο του 1955, (αντικαθιστώντας το ‘Cherry Tree and Apple Blossom White’ του Perez Prado) και έμεινε εκεί μέχρι το Σεπτέμβριο. Την ίδια επιτυχία γνώρισε και στη Μεγάλη Βρετανία και σε όλο τον κόσμο. Η ταινία έκανε πάταγο όπου προβλήθηκε, προκαλώντας ταραχές, καταστροφές κινηματογραφικών αιθουσών και τις συγκρούσεις νεανικών συμμοριών. Ξεσήκωσε επίσης θύελλα αντιδράσεων από γονείς, ιερείς και δασκάλους, ως ανήθικη και ανατρεπτική.
Έκτοτε, το τραγούδι αποτελεί το σύμβολο της δεκαετίας του `50, της νεανικής επαναστατικότητας και της εφηβικής εξέγερσης. The days before rock’n’roll, όπως λέει και ο Van Morrison, ήταν μέρες γκρίζες και μουντές, διανθισμένες από τη μουσική των crooner Μετά το rock’n’roll, όλα άλλαξαν, οι νέοι απόκτησαν τη δική τους μουσική και άρχισαν να σπάνε τα σεξουαλικά, ηθικά και φυλετικά ταμπού των γονιών τους.
Το τραγούδι γνώρισε γύρω στις 200 εκτελέσεις, και έχει πουλήσει, σύμφωνα με μέτριες εκτιμήσεις, 100,000,000 αντίτυπα περίπου. Στις αρχές της δεκαετίας του `70, ανέβηκε ξανά στους καταλόγους των επιτυχιών, όταν χρησιμοποιήθηκε στους τίτλους της επιτυχημένης τηλεοπτικής σειράς ‘Happy Days’, ενώ το 1974, βρέθηκε για τρίτη φορά στα charts, όταν ο Bill Haley έκανε μια τελευταία προσπάθεια να επιστρέψει στο προσκήνιο. Ο Haley πέθανε το 1981 πάμπλουτος, αλλά πικραμένος. Ποτέ δεν μπόρεσε να συνειδητοποιήσει τι είχε δημιουργήσει και γιατί δεν μπόρεσε να το επαναλάβειvi.
Χίλντα Παπαδημητρίου  

i Η πλειοψηφία των ιστορικών του rock’n’roll, θεωρούν ως πρώτο r’n’r δίσκο το ‘Rocket 88’, του Jackie Breston με τους Delta Cats, με παραγωγό το μεγάλο Sam Phillips, μετέπειτα ιδρυτή της Sun Records. Οι Delta Cats ήταν το συγκρότημα του Ike Turner, και ο δίσκος κυκλοφόρησε από την Chess το 1951, και ανέβηκε στην κορυφή των charts του rhythm’n’blues.
ii Το ενδιαφέρον είναι ότι το όνομα του Edmund Halley, του βρετανού αστρονόμου που ανακάλυψε τον γνωστό κομήτη το 1682, προφέρεται μάλλον σαν Holly παρά σαν Haley, άρα αν κάποιος δικαιούνταν να ονομάσει το συγκρότημά του Κομήτες, αυτός θα ήταν ο Buddy Holly!
iii Στην πραγματικότητα, το πρώτο τραγούδι με τίτλο ‘Rock Around the Clock’, κυκλοφόρησε το 1950 από το σαξοφωνίστα Hal Singer, και ήταν μια χοντροκομμένη απομίμηση του ‘Let it Roll’ του Lucky Millinder (1942), αλλά και του ‘We’re Gonna Rock, We’re Gonna Roll’, του Wild Bill Moore (1948).
iv Τον όρο rock’n’roll επινόησε, κατά δήλωσή του, ο Alan Freed το 1952, αν και οι μαύροι τις αρχές της δεκαετίας του `40, τον χρησιμοποιούσαν σαν ευφημισμό για το σεξ. Υπάρχει πάντως μια αγγλική θαλασσινή μπαλάντα, του 17ου αιώνα, που περιέχει την εξής φράση: ‘Oh do, my Johnny Bower / Come Rock’n’Roll me over’.
v Ο Robin Denselow, στο εξαιρετικό βιβλίο του ‘When the Music’s Over: the Story of Political Pop’, θεωρεί το ‘Thirteen Women’ ως δείγμα έλλειψης στοιχειώδους πολιτικής συνείδησης, αφού ο στιχουργός, λίγα μόλις χρόνια μετά τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, περιγράφει τη χαρά του για την πυρηνική έκρηξη που τον αφήνει μόνο επιζώντα αρσενικό σε ένα ερημονήσι, μαζί με δεκατρείς γυναίκες.
vi Σε μια συνέντευξή του το 1957, ο Haley είχε δηλώσει για το ‘Rock Around the Clock’: ‘Χρησιμοποιήσαμε μουσικά όργανα της country για να παίξουμε μελωδίες rhythm’n’blues, και έτσι φτιάξαμε την pop(!)’.