Λούις Σεπούλβεδα

Στις αρχές Νοεμβρίου θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Opera η καινούργια συλλογή διηγημάτων του Λούις Σεπούλβεδα, ‘Χρονικά του Περιθωρίου’, ενώ μέχρι το τέλος της χρονιάς θα παιχτεί στους κινηματογράφους Ο γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης, μια ταινία βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα. Με αυτή τη διπλή αφορμή λοιπόν, θελήσαμε να κάνουμε μια αναδρομή στη ζωή και στα βιβλία του Λούις Σεπούλβεδα, ενός από τους αγαπημένους συγγραφείς του Print Out και των συνεργατών του.
Είναι αδύνατον να μιλήσει κανείς για τον Σεπούλβεδα, χωρίς να καταφύγει επανειλημμένα στον υπερθετικό: η ζωή του είναι μια διαρκής περιπλάνηση και συλλογή εμπειριών, που ο μέσος άνθρωπος ούτε να ονειρευτεί δεν τολμά. Ο Σεπούλβεδα γεννήθηκε στη Χιλή το 1949. Ο παππούς του, ένας συνταξιούχος επαγγελματίας αναρχικός, του διηγιόταν υπέροχα ιστορίες της άγριας νιότης του και του έδινε να διαβάσει περιπετειώδεις θαλασσινές ιστορίες. Μεγάλωσε λοιπόν με τα βιβλία του Βερν, του Λόντον και του Κόνραντ, και στα δεκάξι του μπαρκάρισε σε φαλαινοθηρικό. Στα είκοσί του χρόνια ήταν ήδη γνωστός συγγραφέας και είχε τιμηθεί με το βραβείο ντε Κάσιας – το πιο σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο της Λατινικής Αμερικής. Τα παράτησε όμως όλα, σπουδές και γράψιμο, για να μπει στην προσωπική φρουρά του προέδρου της Χιλής, Σαλβαδόρ Αλιέντε, μετά τις εκλογές της 4ης Σεπτεμβρίου 1970. Η συνέχεια είναι γνωστή: οι Αμερικάνοι ήδη από την εποχή του Τζων Κένεντυ ήταν αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν στη Χιλή να πέσει στα χέρια ‘των κομουνιστών’, και έδωσαν εντολή για πραξικόπημα δια στόματος Ρίτσαρντ Νίξον. Ο στρατός με επικεφαλής τον Αουγκούστο Πινοσέτ κατέλαβε την εξουσία στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 και εγκαθίδρυσε μια από τις σκληρότερες δικτατορίες του 20ου αιώνα. Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο ‘πρώτος εκλεγμένος σοσιαλιστής πρόεδρος του δυτικού ημισφαιρίου’, αυτοπυροβολήθηκε με το όπλο που του είχε χαρίσει ο Φιντέλ Κάστρο, ενώ ο Σεπούλβεδα μαζί με χιλιάδες άλλους δημοκράτες βρέθηκαν στις φυλακές-κολαστήρια της Χιλής. Ο Σεπούλβεδα καταδικάστηκε σε 28 χρόνια κάθειρξη, χάρις στη μεσολάβηση όμως της Διεθνούς Αμνηστίας απελευθερώθηκε μετά από δυόμισι χρόνια, αλλά απελάθηκε από την πατρίδα του. Τα επόμενα χρόνια έζησε στο Περού, το Εκουαδόρ και την Κολομβία, ενώ πέρασε και έξι μήνες με τους Ινδιάνους Σουάρ στον Αμαζόνιο. Εκεί, όπως λέει, έμαθε να σέβεται τον άλλο χωρίς να χρειάζεται να αλλάξει ο ίδιος. Συνειδητοποίησε μάλιστα πόσο δογματική και ψεύτικη ήταν η ερμηνεία του μαρξισμού που προσπαθούσε να ισοπεδώσει τις πολιτιστικές ιδιομορφίες.
Στη συνέχεια, στρατεύθηκε στη Διεθνή Ταξιαρχία Σιμόν Μπολίβαρ, η οποία αγωνιζόταν στη Νικαράγουα στο πλευρό των Σαντινίστας. Απογοητευμένος από την τροπή που έπαιρνε η επανάσταση, κατέφυγε στη Γερμανία και στη συνέχεια ταξίδεψε σαν πολεμικός ανταποκριτής στην Αγκόλα, τη Μοζαμβίκη, το Πράσινο Ακρωτήρι και το Ελ Σαλβαντόρ. Από το 1980, συνεργάζεται στενά με τους ακτιβιστές της Greenpeace, ενώ από το 1993 δηλώνει ένθερμος υποστηρικτής της υπόθεσης της πολιτείας Τσιάπας, στο Μεξικό, και προσωπικός φίλος του υποδιοικητή Μάρκος, ταγμένος στο πλευρό των Ζαπατίστας.
Όλες αυτές οι περιπέτειες αποτελούν το υλικό των βιβλίων του, αν και ο Σεπούλβεδα θεωρεί τη ζωή πολύ πιο σημαντική από τα βιβλία. Μέχρι τώρα, στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσει τα εξής βιβλία του:
- Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης. Στηρίζεται στις εμπειρίες του συγγραφέα από τους Ινδιάνους Σουάρ, και είναι το πιο γνωστό βιβλίο του - έχει πουλήσει 25 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Φέτος το χειμώνα, θα δούμε τη μεταφορά του στο σινεμά από το σκηνοθέτη Rolf De Heer, με τον Richard Dreyfus στον ομώνυμο ρόλο. Είναι η ιστορία ενός βετεράνου της ζούγκλας, που αναγκάζεται να επιστρέψει στον Αμαζόνιο για να αντιμετωπίσει ένα θηλυκό οσελότο, ο οποίος δολοφονεί ανθρώπους για να εκδικηθεί τους ηλίθιους γκρίγκος που του σκότωσαν τα μικρά του.
- Όνομα Ταυρομάχος. Ο Σεπούλβεδα δηλώνει λάτρης της νουάρ λογοτεχνίας και των κλασικών Αμερικάνων συγγραφέων του είδους – από τους οποίους ξεχωρίζει τον Χάμετ και τον Τσέστερ Χάιμς (φυσικά!). Αυτό φαίνεται καθαρά στον Ταυρομάχο. Ο ήρωάς του, Χουάν Μπελμόντε, πρώην μαρξιστής Λατινοαμερικάνος αντάρτης, δουλεύει σε ένα στριπτιζάδικο του Αμβούργου, όταν δέχεται την προσφορά ενός μυστηριώδους ανάπηρου να ψάξει για τον πολύτιμο θησαυρό που έκλεψαν δύο Γερμανοί αστυνομικοί στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το θησαυρό, που είναι κρυμμένος στη Χιλή, ψάχνει κι ένας πρώην συνεργάτης της Στάζι, της μυστικής αστυνομίας της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Ένα συγκλονιστικό βιβλίο δράσης, από τα καλύτερα της σύγχρονης νουάρ λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας.
- Patagonia Express. Το βιβλίο αποτελείται από τις σημειώσεις που κρατούσε ο Σεπούλβεδα στη διάρκεια των περιπλανήσεών του σε αναζήτηση στοιχείων για το βίο και την πολιτεία του Μπουτς Κάσιντι και του Σάντανς Κιντ, των Αμερικανών ληστών τραπεζών που έζησαν τα τελευταία χρόνια της ζωής τους στην Παταγονία, ληστεύοντας τράπεζες για να χρηματοδοτούν ουτοπικές επαναστάσεις. Την ιστορία των δύο ληστών σκόπευε να γράψει μαζί με τον Άγγλο συγγραφέα Μπρους Τσάτουιν, που πέθανε όμως πολύ νέος από AIDS.
- Ο κόσμος του τέλους του κόσμου. Ο Σεπούλβεδα ήθελε να γράψει ένα βιβλίο περιπέτειας με ήρωες του καιρού μας, και αποφάσισε οι ήρωές του αυτοί να είναι οι σύντροφοί του της Greenpeace, και η προσπάθειά τους να σταματήσουν το παράνομο κυνήγι της φάλαινας στα Στενά του Μαγγελάνου.
- Το ημερολόγιο ενός ευαίσθητου killer. Ο μονόλογος ενός επαγγελματία δολοφόνου που κυνηγάει το επίδοξο θύμα του από τη Μαδρίτη στην Ιστανμπούλ, κι από εκεί στην Πόλη του Μεξικού.
- Η ιστορία του γάτου που έμαθε σ’ ένα γλάρο να πετάει. Ένα βιβλίο γραμμένο για παιδιά, με ήρωα το γάτο Ζορμπά, που υιοθετεί ένα ορφανό γλαρόπουλο και με τη βοήθεια των φίλων του, των γάτων Κολονέλο, Γραμματικού και Ξερόλα, του μαθαίνει να πετάει. Από τα πιο τρυφερά παιδικά βιβλία, ενθουσιάζει εξ ίσου τους ενηλίκους αναγνώστες, ενώ μυεί τα παιδιά με ουσιαστικό τρόπο στην οικολογική ευαισθητοποίηση.
- Hot Line. Το βιβλίο περιέχει δύο νουβέλες: η πρώτη είναι η ιστορία ενός αδέκαστου Χιλιανού αστυνομικού που μπλέκει σε μια υπόθεση ροζ τηλεφώνων και βασανιστηρίων, ενώ η δεύτερη ασχολείται με τη μυστηριώδη δολοφονία ενός μαφιόζου από ένα μέλος μιας φυλής του Αμαζόνιου.
- Αν δεν έχεις που να κλάψεις. Συλλογή διηγημάτων και προσωπικών αφηγήσεων με κοινό άξονα τη μοναξιά των εκπατρισμένων.
Όλα τα βιβλία του Σεπούλβεδα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Opera, σε μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη, εκτός από το Τέλος του Τέλους του Κόσμου που είναι μετάφραση της Ελένης Χαρατσή. Στα βιβλία του ‘πιο πεισματάρη αισιόδοξου Λατινοαμερικάνου συγγραφέα’, συναντάμε έντονα την επιρροή των μεγάλων κλασικών συγγραφέων της περιπετειώδους λογοτεχνίας: του Στήβενσον, του Κόνραντ, του Χέμινγουέι, του Ντος Πάσος, του Μέλβιλ, του Ιουλίου Βερν, του Τζακ Λόντον. Ο Σεπούλβεδα δεν διστάζει να αναμείξει τα λογοτεχνικά είδη που αγαπά, το αστυνομικό μυθιστόρημα με την ταξιδιωτική αφήγηση, το πολιτικό θρίλερ με την οικολογική αλληγορία για παιδιά και μεγάλους, και σε όσους τον κατηγορούν πως η γραφή του είναι πολύ κινηματογραφική, απαντά ότι όλοι ζούμε κάτω από το βάρος της εικόνας. Ομολογεί άλλωστε ότι είναι λάτρης του κινηματογράφου, χάρη στον οποίο κατάφερε να αντέξει την απομόνωση στις φυλακές της Χιλής: διηγιόταν στον εαυτό του όλες τις ταινίες του Χοντρού και του Λιγνού που είχε δει, για να μην τρελαθεί.
Λούις Σεπούλβεδα: ένας συγγραφέας που δεν του καίγεται καρφί για την καθαρότητα της λογοτεχνίας, ένας νομάδας και ταξιδευτής κατ’ επιλογή, ένας άνθρωπος που θαυμάζει τον Τσέ, τον Τσίκο Μέντες και τον υποδιοικητή Μάρκος, και πιστεύει ακόμα στην αναγκαιότητα της ουτοπίας 

[Τα στοιχεία για τον Σεπούλβεδα προέρχονται από τη συνέντευξη της Αγγελικής Βασιλάκου, στο Διαβάζω αρ. 367, του Οκτωβρίου 1996, και από τη συνέντευξη του Θανάση Λάλα στο ΒΗΜΑ, τον Αύγουστο 1996.]

Χίλντα Παπαδημητρίου