My friend came to me
With sadness in his eyes,
He told me that he wanted help
Before his country died
Although I couldn’t feel the pain
I knew I’d have to try
Now I’m asking all of you
To help us save some lives.
(Bangladesh, George Harrison)
Μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, η Αγγλία αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην Ινδία την ανεξαρτησία της, λόγω της γενικευμένης αντίστασης του ινδικού λαού με επικεφαλής τον Μαχάτμα Γκάντι. Έμενε όμως ένα ζήτημα ακόμα προς διευθέτηση: οι Ινδουιστές και οι Μουσουλμάνοι, εν όψει της επικείμενης ανεξαρτησίας, είχαν ήδη αρχίσει να σφάζονται μεταξύ τους. Τότε λοιπόν ο σοφός Λόρδος Μάουντμπάντεν βρήκε τη λύση, που ήταν η διχοτόμηση της χώρας: ο κύριος όγκος της Ινδίας, στον οποίο υπερτερούσαν οι Ινδουιστές, έγινε η Δημοκρατία της Ινδίας, ενώ ένα κομμάτι της Βεγγάλης κι ένα κομμάτι της νοτιοδυτικής Ινδίας απετέλεσαν το Πακιστάν. Μόνο που τα δύο αυτά κομμάτια – τα οποία ονομάστηκαν Ανατολικό και Δυτικό Πακιστάν – τα χώριζαν 1,600 χιλιόμετρα ινδικού εδάφους!
Οι τριβές ανάμεσα στα δύο τμήματα της χώρας ξεκίνησαν πολύ γρήγορα, κυρίως λόγω του ότι το Ανατολικό Πακιστάν – το μετέπειτα Μπανγκλαντές, δηλαδή - ήταν πιο πολυπληθές και πολύ πιο φτωχό. Στις πρώτες γενικές εκλογές που έγιναν στη χώρα, το 1970, στο Ανατολικό Πακιστάν επικράτησε ο Σεϊχ Μουτζιμπούρ Ραχμάν, ο οποίος ήταν υπέρ της ανεξαρτησίας της περιοχής, ενώ στο Δυτικό Πακιστάν κέρδισε ο Γιαχία Χαν που υποστήριζε την ενότητα της χώρας. Τη χρονιά εκείνη, η Βεγγάλη επλήγη από τις χειρότερες καταιγίδες της ιστορίας της, και οι νεκροί έφτασαν το μισό εκατομμύριο. Στις αρχές του 1971, ξέσπασε και ο εμφύλιος πόλεμος που σοβούσε χρόνια, καθώς το Ανατολικό Πακιστάν κήρυξε την ανεξαρτησία του ως αυτόνομο κράτος του Μπανγκλαντές, και η Ινδία μπήκε στο παιχνίδι στέλνοντας στρατό για να αποκρούσει τις πακιστανικές δυνάμεις. Στο γενικευμένο πανικό, 10,000,000 πρόσφυγες εγκατέλειψαν το Ανατολικό Πακιστάν και βρήκαν καταφύγιο στα σύνορα με την Ινδία. Σύντομα, στα στρατόπεδα των προσφύγων ξέσπασαν επιδημίες χολέρας και οστρακιάς, ενώ τα τρόφιμα δεν επαρκούσαν ούτε για το ένα δέκατο των εκπατρισθέντων. Η πρωθυπουργός της Ινδίας Ίντιρα Γκάντι ζήτησε τότε τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας.
Πολλοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι ανταποκρίθηκαν στην έκκληση, με επικεφαλής τον George Harrison, ο οποίος διοργάνωσε μια συναυλία-μαμούθ στο Madison Square Garden την 1η Αυγούστου 1971. Τη συναυλία άνοιξε, τιμής ένεκεν, ο Ravi Shankar, και ακολούθησαν ο ίδιος ο Harrison, μαζί με τους Eric Clapton, Billy Preston, Ringo Starr, Leon Russell (η αποκάλυψη της συναυλίας!) και τελευταίο τoν Bob Dylan. Τα έσοδα της συναυλίας έφτασαν τα 2,000,000 δολάρια περίπου. Τη διαχείριση του project ανέλαβε – παρά το βεβαρημένο παρελθόν του ως μάνατζερ των Rolling Stones, του Donovan και των Beatles - ο Allen Klein. Τον Ιανουάριο του 1972, ο τριπλός, ζωντανά ηχογραφημένος δίσκος πήγε στο Νο 1 της Μεγάλης Βρετανίας, ενώ το Μάρτιο του 1972, βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες και η ομώνυμη ταινία.
Στις 9 Μαρτίου του 1972, ο Allen Klein – τον οποίο, εκτός των άλλων, βάρυνε η κατηγορία ότι είχε καταχραστεί χρήματα της UNICEF [που ήταν υπεύθυνη για τη συγκέντρωση των χρηματικών ποσών από τα δικαιώματα του δίσκου και της ταινίας], παρέδωσε στους υπεύθυνους του οργανισμού μόλις το ένα δέκατο από το ποσό των 1,2 εκατομμυρίων δολαρίων που έπρεπε να καταβάλει ως τότε. Αυτός που την πλήρωσε φυσικά ήταν ο Harrison, διότι το δικό του όνομα σπιλώθηκε από την εξέλιξη αυτή. Τελικά, στις 9 Φεβρουαρίου του 1982, ο ίδιος ο George Harrison παρέδωσε στην UNICEF μία επιταγή 9 εκατομμυρίων δολαρίων, 10 ολόκληρα χρόνια μετά τη συναυλία. Το Κονσέρτο για το Μπανγκλαντές αποτέλεσε το πρότυπο για πολλές άλλες συναυλίες με φιλανθρωπικό σκοπό, όπως το Live Aid, χωρίς να έχει ευτυχώς την ανομοιογένειά τους, αφού όσοι συμμετείχαν σε αυτό, ήταν ήδη φίλοι και συνεργάτες για πολλά χρόνια.
Χίλντα Παπαδημητρίου